بازنمایی قنات وقف آباد یزد در منظر شهری سده های هشتم و چهاردهم هجری شمسی

قنات وقف آباد با حدود ۷۰۰ سال قدمت، تا اوایل قرن حاضر با سازوکار سنتی خود، آب مورد نیاز آشامیدن و مصارف شهری شهر یزد را تأمین می­کرد. تحولات سالیان اخیر، تغییرات اقلیمی، و تغییر در زیرساخت های شهر از جمله تأمین آب آشامیدنی از طریق شبکۀ لوله کشی شهری به تدریج نقشِ این قنات را در زندگی مردم و فضای شهری کمرنگ کرد. فقدان مستنداتِ کافی دربارۀ مسیرِ دقیقِ این قنات و سازه های آبی مرتبط با آن و ضرورتِ مستندسازی این سازۀ تاریخیِ آبی و تبدیل داده های شفاهی موجود به متنی مکتوب دربارۀ آن که به نظر می رسد واپسین سال های حیات خود را طی می کند انگیزۀ انجام این تحقیق شد. در این پژوهش تلاش شده است پس از توضیح مختصری پیرامون قنات وقف آباد، مسیری از آن که در شهر یزد واقع می شده است در دو مقطع تاریخی یعنی قرن هشتم هجری شمسی و عصر حاضر، بررسی و مطالعه شود. بدین منظور در وهلۀ اول کتب و متون تاریخی پیرامون قنات وقف آباد و بناها و سازه های مرتبط با آن در شهر یزد مورد کنکاش قرار گرفته و سپس مطالعاتِ انجام شده پیرامون حصار و محلات شهر یزد در قرن هشتم بررسی شده است. با توجه به داده های مذکور، تصویر فرضیِ دوبعدی و سه بعدی از شهر یزد در قرن هشتم ارائه و مسیر قنات در آن بازنمایی شده است. در بخش دوم متون و اسناد مرتبط با قنات در عصر حاضر مطالعه شده و پس از بررسی وقف نامه ها و اسناد و مکتوبات پیرامون مسیر قنات و سازه های آبی آن در یک صد سال اخیر، با انجام بازدیدهای میدانی سعی در کشف و تدقیق مسیر قنات شده و موقعیت سازه های مرتبط با قنات شناسایی شده اند. در جریان بازدیدهای میدانی با افراد مطلع و قدیمی محلات مختلف یزد مصاحبه شده و با تطبیق اظهارات این افراد با اسناد و گزارش های موجود، تلاش شده مسیر اصلی قنات به صورت دقیق شناسایی شده و بر نقشۀ دوبعدی شهر یزد پیاده شود.